ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile görüşmek üzere İstanbul'a geldi. Blinken'ın ziyaretinin odağında İsveç’in NATO’ya üyeliği konusu ve Türkiye'ye 40 adet F-16 savaş uçağının satışı yer alıyor. Bir diğer gündem maddesi ise Gazze.
Blinken, 7 Ekim’de başlayan İsrail-Hamas savaşının ardından dördüncü kez gerçekleştirdiği Orta Doğu turuna Türkiye’den başladı. Blinken ve beraberindeki heyeti İstanbul'a getiren uçak, saat 19.10'da İstanbul Havalimanı'na indi.
Blinken'ı havalimanında Dışişleri Bakanlığı Amerika'dan Sorumlu İkili Siyasi İşler Genel Müdürü Büyükelçi Yaprak Balkan, ABD'nin Ankara Büyükelçisi Jeffry Flake, ABD'nin İstanbul Başkonsolosu Julie Eadeh, İstanbul Havalimanı Mülki İdare Amiri İlker Haktankaçmaz ve diğer yetkililer karşıladı.
Dışişleri Bakanı Fidan ile ABD'li mevkidaşı arasında yarın İstanbul’da yapılacak görüşmelerde, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırıları, F-16, İsveç’in NATO’ya üyeliği, bölgesel meseleler ve ikili ilişkilerin ele alınması bekleniyor.
Blinken'ın Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından da kabul edilmesi öngörülüyor. Ancak 6 Kasım’da da Türkiye’de temaslarda bulunan Blinken, o ziyarette şehir dışında başka bir programı olan Erdoğan tarafından kabul edilmemişti.
BBC Türkçe'nin aktardığına göre, ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller dün düzenlediği basın toplantısında, Blinken’ın Türk muhataplarıyla ikili ve bölgesel işbirliği konularını ele alacağını, bu kapsamda Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya katılımını sağlayacak onay sürecinde atacağı nihai adımları değerlendireceğini kaydetti.
İsveç'in katılımı için son adım Meclis Genel Kurulu'nun onayı
BBC Türkçe'nin aktardığına göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Joe Biden ile Temmuz 2023’te NATO Zirvesi sırasında Vilnius’ta yaptığı görüşmede, üzerinde varılan uzlaşı kapsamında İsveç’in ittifaka katılımına ilişkin protokolü 25 Ekim’de TBMM’ye göndermişti. TBMM Dışişleri Komisyonu, 26 Aralık’ta protokolü onayladı.
Washington’un beklentisi, 16 Ocak’ta yasama çalışmalarına başlayacak olan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) bir an önce İsveç’i NATO’ya taşıyacak son onayı Genel Kurul’da vermesi ve Erdoğan’ın onayla ilgili imzayı atmasıyla sürecin tamamlanması.
İsveç’i bir an önce 32. müttefik olarak ittifakta görmek isteyen ve böylece Rusya’ya daha etkin caydırıcı mesaj vermek isteyen ABD, 9-11 Temmuz günlerinde NATO’nun kuruluşunun 75. yıl törenlerine de daha güçlü hazırlanmak arayışında.
Türkiye ise İsveç ile ilgili süreci ABD’den satın almak istediği 40 adet yeni F-16 savaş uçağının satışıyla “eş zamanlı” götürmek istiyor ve Biden yönetiminin bu konuda adım atmasını istiyor.
Ankara’nın ısrar ettiği "eş zamanlılık" ilkesinin Erdoğan’ın imza sürecinde mi yoksa Meclis onayı sonrası mı yaşama geçeceği kesinlik kazanmadı.
Ankara'nın beklentisi F-16 bildiriminin yapılması
Ankara’nın Washington’dan somut beklentisi, 9 Ocak’ta yasama faaliyetlerine başlayacak olan ABD Kongresi’ne Türkiye’ye F-16 satışı konusunda gerekli bildirimin yapılması ve sürecin sorunsuz olarak tamamlanması. Kongre, bildirime 15 gün içinde itiraz etmezse Amerikan yönetimi satış prosedürlerini uygulamaya başlıyor.
Ancak Kongre’deki mevcut Türkiye karşıtı atmosferin özellikle 7 Ekim sonrasında Erdoğan’ın Hamas ile ilgili “direniş örgütü” tanımlaması yapması ile daha da güçlenmiş olması Washington’u bildirimi yapma konusunda isteksiz kılıyor. İsveç ile ilgili onay olmadan bu bildirimin yapılamayacağını Ankara’ya ileten Washington’un, İsveç onayının verilmesi durumunda F-16’larla ilgili süreçte güçlü destek sağlama güvencesi verdiği belirtiliyor.
Gazze ve 'terörle mücadele' gündemde
İstanbul’da yapılacak temaslarda Gazze’de devam eden çatışmalar, Ukrayna savaşı, Kafkasya’daki gelişmeler ve Kıbrıs sorununun da gündemde olması öngörülüyor. ABD’yi İsrail’in sivillere dönük saldırılarını engellememe ve ateşkes istememesi nedeniyle sert şekilde eleştiren Türkiye, üçüncü ayını dolduran savaşın bir an önce sona ermesi ve hemen ardından iki devletli çözüm için adım atılması için ABD’ye baskı yapıyor.
Erdoğan ve Fidan’ın Türkiye’nin bu yöndeki görüşlerini Blinken’a aktarması ve ayrıca Gazze’de savaşın sona ermemesi halinde bölgeye yayılacağına ilişkin ciddi endişelerini de paylaşmaları öngörülüyor.
Türkiye’nin üzerinde duracağı diğer önemli bir konu da "terörle mücadele". Ankara, Washington’un Kuzey Suriye’de büyük kısmını Halk Savunma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDF), IŞİD ile mücadele için askeri ve siyasi destek vermesinden rahatsızlık duyuyor ve bunu her platformda dile getiriyor.
Türkiye, YPG’nin "PKK’nın Suriye kolu" olduğunu ve dolayısıyla "terör örgütü" olarak kabul edilmesini istiyor ancak müttefiklerinden bu konuda olumlu yanıt alamıyor. Erdoğan ve Fidan’ın bu yöndeki mesajlarını Blinken’a yinelemeleri bekleniyor.